Mało kto wie, że zużyta odzież i inne tekstylia, nienadające się do dalszego użytku i/lub będące w stanie uniemożliwiającym bezpośrednie wykorzystanie, której mieszkaniec gminy pozbywa się, stanowi odpad komunalny. Odpad taki podlega takim samym przepisom jak inne odpady komunalne, selektywnie zebrane.
Z tego względu istotna może okazać się informacja, że z dniem 1 stycznia 2025 roku w Polsce wchodzi w życie obowiązek zapewnienia selektywnej zbiórki odpadów tekstylnych (odzież, pościel, firany, obrusy czy koce) przez gminy oraz przez mieszkańców (wytwórców odpadów) i właścicieli nieruchomości.
Wymóg selektywnej zbiórki odpadów odzieżowych i tekstylnych przez mieszkańców (wytwórców) i właścicieli nieruchomości, oraz zapewnienie zorganizowania systemu ich odbioru, jako zadania własnego gmin, wynika ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U.2024.399 t.j. z dnia 18 marca 2024).
Na mocy art. 14 ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2019 poz. 1579): „Obowiązek przyjmowania odpadów tekstyliów i odzieży przez punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych stosuje się od dnia 1 stycznia 2025r.’’
Wprowadzenie ww. obowiązku wynika z implementacji do prawa polskiego unijnej Dyrektywy 2018/851, zmieniającej Ramową Dyrektywę Odpadową (Dyrektywa 2008/98/WE). Zgodnie z artykułem 11 ust. 1 tej dyrektywy, państwa członkowskie Unii Europejskiej, w tym Polska, zostały zobowiązane do wprowadzenia systemu selektywnej zbiórki odpadów tekstylnych. Dyrektywa ta nakłada obowiązek selektywnego zbierania tekstyliów, ale pozostawia państwom członkowskim decyzję o sposobie realizacji tego wymogu.
Zgodnie z wchodzącymi w życie przepisami prawa polskiego, odpady odzieżowe i tekstylne nie mogą już trafiać do odpadów zmieszanych, lecz muszą być zbierane oddzielnie. Gminy będą zobowiązane do zapewnienia odpowiednich punktów zbiórki tych odpadów (w ramach Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych, tzw. PSZOK). Mieszkańcy nie będą musieli instalować nowych pojemników na tekstylia w swoich gospodarstwach domowych, ponieważ odpady te powinny być przekazywane bezpośrednio do wyznaczonych w danej gminie miejsc. Zasady selektywnego zbierania odpadów tekstylnych regulowane będą w regulaminie utrzymania czystości i porządku na terenie gminy (akt prawa miejscowego) i powinny umożliwiać łatwy dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy do wyznaczonego punktu selektywnego zbierania odpadów komunalnych.
Nowelizacja ta jest częścią szerszej polityki Unii Europejskiej, mającej na celu poprawę jakości środowiska oraz zrównoważony rozwój. Celem wprowadzanych obowiązków, jest nie tylko poprawa recyklingu, ale także zmniejszenie negatywnego wpływu odpadów tekstylnych na środowisko oraz promowanie gospodarki o obiegu zamkniętym, w której odpady są wykorzystywane ponownie. Produkcja tekstyliów, mimo że zaopatruje rynek w niezbędne towary, prowadzi także do nadmiernego zużycia surowców naturalnych i zanieczyszczenia środowiska. Wymóg selektywnej zbiórki ma na celu ograniczenie składowania odpadów tekstylnych na wysypiskach, a także zwiększenie efektywności recyklingu i ich ponowne wykorzystanie.
W związku z nowymi regulacjami, gminy będą zobowiązane do dostosowania infrastruktury odpadowej, co może wiązać się z koniecznością poniesienia dodatkowych kosztów.
Niezastosowanie się do obowiązku segregacji odpadów odzieżowych i tekstylnych w gospodarstwie domowym, będzie skutkować ryzykiem sankcji finansowych wobec mieszkańców (wytwórców odpadów) lub właścicieli nieruchomości. Mianowicie, na podstawie artykułu 6ka ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, w przypadku niedopełnienia przez właściciela nieruchomości obowiązku selektywnego zbierania odpadów komunalnych (w tym tekstylnych i odzieżowych), podmiot odbierający odpady komunalne, przyjmuje je jako niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne i powiadamia o tym wójta, burmistrza lub prezydenta miasta oraz właściciela nieruchomości. Na tej podstawie wójt, burmistrz lub prezydent miasta wszczyna postępowanie w sprawie określenia wysokości opłaty podwyższonej za gospodarowanie odpadami komunalnymi.
